Jazda pod wpływem alkoholu a przepadek pojazdu
Za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości grożą surowe kary – od grzywny aż do pozbawienia wolności. Ponadto, sądy orzekają także obowiązek zapłaty wysokich świadczeń pieniężnych, wieloletnie zakazy prowadzenia pojazdów, a od niedawna także przepadek pojazdu. Dolegliwość tego środka jest duża – polega bowiem na utracie swojego samochodu lub jego równowartości pieniężnej.
Czym jest przepadek pojazdu?
Przepadek to instytucja prawa karnego, która polega na odebraniu własności przedmiotów mających związek z przestępstwem i przekazaniem ich Skarbowi Państwa. Przedmioty podlegające przepadkowi to np. skradzione mienie, narkotyki, narzędzia użyte do popełnienia przestępstwa, a także samochody. 14 marca 20224 r. weszły w życie nowe przepisy karne, które wprowadziły przepadek pojazdu mechanicznego. Instytucja ta, w tym przypadku, przewiduje konfiskatę pojazdu, którego prowadzenie pod wpływem alkoholu stanowiło przestępstwo, przejście jego własności na Skarb Państwa i późniejszą jego egzekucję, czyli sprzedaż np. w drodze licytacji publicznej.
Kiedy orzeka się przepadek pojazdu?
Sąd ma obowiązek orzec przepadek pojazdu w razie skazania za:
- spowodowanie katastrofy, jej bezpośredniego niebezpieczeństwa lub wypadku, gdy stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1 promil;
- prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, gdy stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1,5 promila;
- prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości (stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila) w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów, albo gdy sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo komunikacyjne popełnione w stanie nietrzeźwości.
Ponadto, sąd może (fakultatywnie) orzec przepadek pojazdu w razie skazania za spowodowanie katastrofy, jej bezpośredniego niebezpieczeństwa lub wypadku, gdy stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila, ale nie było wyższe niż 1 promil.
Należy jednak pamiętać, że orzeczenie przepadku pojazdu, nawet obligatoryjne, na mocy nowych przepisów, może nastąpić jedynie wobec sprawców, którzy popełnili jedno z wyżej wskazanych przestępstw po 14 marca 2024 r.
Przepadek równowartości pojazdu
W pewnych sytuacjach sąd orzeka przepadek nie samego pojazdu, a jego pieniężnej równowartości. Dzieje się tak, gdy:
- w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy (np. był objęty małżeńską wspólnością majątkową, był przedmiotem leasingu)
- po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd
Równowartość pojazdu ustala się na podstawie wartości określnej w polisie ubezpieczeniowej według stanu na rok popełnienia przestępstwa. Jeżeli nie ma takowej polisy, równowartość ustala się na podstawie średniej wartości rynkowej odpowiadającego pojazdu.
W sytuacji, gdy sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy, przepadku pojazdu nie orzeka się. W jego miejsce sąd orzeka nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości od 5.000 do 10.000 zł.
Odstąpienie od orzeczenia przepadku pojazdu
Mimo swej surowości w tym aspekcie, przepisy wprowadzają także możliwość odstąpienia od orzeczenia przepadku pojazdu. Ustawa posługuje się tu dość szerokim pojęciem ,,wyjątkowego wypadku, uzasadnionego szczególnymi okolicznościami’’. Rozważając skorzystanie z tej możliwości, sąd bada różne aspekty sprawy – wartość pojazdu, szkodliwość społeczną, sytuację rodzinną i finansową sprawcy, jego motywację, okoliczności popełnienia przestępstwa…
Aby starać się o odstąpienie od orzeczenia przepadku pojazdu warto zawnioskować o to do sądu. W tym przypadku konieczna może okazać się pomoc doświadczonego obrońcy, który sformułuje wniosek w określony sposób, przedstawi wszystkie istotne okoliczności i argumenty dowodzące tego, że dana sprawa faktycznie jest ,,wyjątkowym wypadkiem’’.
Praktyka pokazuje, że sądy niejednokrotnie przychylają się do tego wniosku obrońcy. W ten sposób sądy uzasadniały odstąpienie od orzeczenia przepadku pojazdów klientów, którzy zdecydowali się wnioskować o tę możliwość:
- ,,Należy bowiem wskazać, iż pojazd, którym jechał oskarżony jest pojazdem znacznej wartości tj. 62.900 zł. Orzeczenie o przepadku samochodu lub jego równowartości w ocenie Sądu stanowiłoby dolegliwość niewspółmierną do wagi popełnionego czynu. Sąd wziął pod uwagę, iż oskarżony nie jest osobą szczególnie majętną tj. uzyskuje miesięczny dochód w wysokości ok. 7 tyś zł a samochód, którym jechał oskarżony stanowi również własność jego żony (…) Oskarżony jest osobą niekaraną nie tylko za przestępstwa ale również za wykroczenia drogowe. Ponadto oskarżony współpracował z organami wymiaru sprawiedliwości (…)’’
- ,,(…) ww. rozstrzygniecie stanowi swoistą dodatkową karę o charakterze majątkowym, której wymiar powinien być dostosowany do dochodów oraz sytuacji majątkowej sprawcy. (…) W istocie jest to środek reakcji karnej, który nie realizuje funkcji przepadku, a jest dodatkową karą o charakterze fiskalnym (…) W ocenie Sądu powyższa reakcja karna jest nieadekwatna zarówno do wagi zdarzenia drogowego z udziałem takiego sprawcy, stopnia jego winy, jak i do jego możliwości majątkowych i zarobkowych, zatem powyższe rozstrzygniecie nie spełnia zatem wymogów proporcjonalności zawartych w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Wartość pojazdu jest z punktu widzenia przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji okolicznością całkowicie irrelewantną’’.
Podsumowując, przepadek pojazdu lub jego równowartości jest surową dolegliwością, która grozi za poważne przestępstwa związane z prowadzeniem w stanie nietrzeźwości. W razie oskarżenia o taki czyn, pomoc profesjonalnego obrońcy może okazać się nieoceniona, w szczególności w staraniach o odstąpienie od orzeczenia przepadku pojazdu. Wielu Klientow kancelarii otrzymało pozytywne wyroki, w których Sąd odstąpił od orzeczenia przepadku pojazdów.
