Co grozi za ucieczkę przed policją lub niezatrzymanie się do kontroli?
Od 1 czerwca 2017 r. ucieczka przed policją stanowi przestępstwo określone przepisami kodeksu karnego. Należy jednak rozróżnić ten czyn od niezatrzymania się do kontroli i kontynuowania jazdy. Nie każda bowiem sytuacja niezatrzymania pojazdu mimo wydanego przez funkcjonariusza polecenia może zostać uznana za ucieczkę przed policją.
Niemal każdy rok przynosi duże zmiany dla kierowców – od stawek mandatów, zmian w przyznawaniu punktów karnych, uzależnieniu stawek OC od historii drogowej aż po zmiany w kwalifikacji prawnej dotyczącej ucieczki przed policją i podobnych temu zachowań.
Niezatrzymanie się do kontroli
Zachowanie to należy odróżnić od ucieczki od policji oraz kontynuowania jazdy mimo wydanego przez funkcjonariusza polecenia zatrzymania pojazdu. Niezatrzymanie się do kontroli stanowi wykroczenie stypizowane w art. 92 § 2 kodeksu wykroczeń: kto w celu uniknięcia kontroli nie stosuje się do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu, podlega karze aresztu albo grzywny. Sąd może również wymierzyć sprawcy zakaz prowadzenia pojazdu w wymiarze od 6 miesięcy do 3 lat.
Kara aresztu polega na krótkotrwałym osadzeniu ukaranego w areszcie w celu wywołania określone go efektu resocjalizacyjne. Realia wykonania tej kary są podobne do kary pozbawienia wolności – ukaranego osadza się w zakładzie karnym typu półotwartego (chyba że szczególne okoliczności przemawiają za osadzeniem jej w zakładzie karnym innego typu – zamkniętego lub otwartego). Karę tę odbywa się zwykle w systemie zwykłym (chyba że wskazane jest poddanie ukaranego pod reżim systemu programowanego oddziaływania lub systemu terapeutycznego). Ukarani odbywają karę oddzielnie od innych skazanych. Kara aresztu wymierzana jest w wymiarze od 5 do 30 dni.
Kara grzywny w wypadku tego wykroczenia może wahać się od 20 do aż 30.000 zł. Wymierzając karę, sąd bierze pod uwagę m.in. dochody sprawcy, jego sytuację rodzinną, osobistą, zawodową, możliwości zarobkowe itp. Dopuszczenie się tego wykroczenia nie oznacza więc automatycznie konieczności zapłaty wielu tysięcy złotych.
Należy pamiętać, że uprawnienia do kontroli ruchu drogowego posiadają nie tylko funkcjonariusze Policji, ale także m.in. funkcjonariusze Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Inspekcji Transportu Drogowego.
Ucieczka przed policją
Ucieczka przed policją, czyli niezatrzymanie pojazdu mimo wydanego przez uprawnionego funkcjonariusza polecenia, stanowi przestępstwo. Czyn ten opisuje art. 178b kodeksu karnego (dalej: k.k.): kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Ponadto, w razie skazania za to przestępstwo, Sąd ma obowiązek wymierzyć sprawcy zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w wymiarze od 1 roku do aż 15 lat.
Należy jednak zatrzymać się w tym miejscu i dokonać szczegółowej analizy przywołanego przepisu, gdyż ze względu na swoją złożoność może wprowadzać w błąd i powodować nieścisłości interpretacyjne. Przepis ten wskazuje na wiele warunków, jakie musi spełnić ,,druga strona’’ by kierowca mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności.
- osoba uprawniona do kontroli ruchu drogowego
Formacją uprawnioną do prowadzenia kontroli ruchu drogowego jest przede wszystkim Policja, jednakże mogą dokonywać tego także, w pewnym zakresie, funkcjonariusze m.in. Inspekcji Transportu Drogowego, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Służby Celno-Skarbowa, Straży Leśnej czy Straży Miejskiej.
B. poruszanie się pojazdem lub znajdowanie się na statku wodnym albo powietrznym
Do popełnienia przestępstwa określonego w art. 178b k.k. nie wystarczy samo uprawnienie do kontroli ruchu drogowego. Uprawniony funkcjonariusz musi bowiem poruszać się pojazdem (samochodem, motocyklem itp.) lub znajdować się na statku wodnym lub powietrznym. Ustawodawca miał więc tutaj na myśli głównie sytuacje pościgowe. Jeżeli więc kierujący nie zatrzyma się do kontroli inicjowanej przez policjanta patrolu pieszego lub nawet siedzącego wewnątrz zaparkowanego radiowozu – popełnia wykroczenie z art. 92 k.w., a nie przestępstwo ucieczki.
C. sygnały dźwiękowe i świetlne
Ponadto, nie wystarczy również, by polecenie było wydane przez osobę uprawnioną do kontroli drogowej poruszającej się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym. Poleceniu zatrzymania pojazdu muszą towarzyszyć bowiem sygnały świetlne i dźwiękowe (łącznie). Jeżeli więc funkcjonariusz wydaje polecenie zatrzymania pojazdu używając jedynie sygnałów świetlnych, kierowca nie popełnia omawianego przestępstwa. Podobnie, jeżeli sygnałem dźwiękowym będzie jedynie polecenie słowne wydane za pomocą urządzenia nagłaśniającego. Warunki konieczne do wyczerpania znamion przestępstwa z art. 178b k.k. będą jednak spełnione, gdy policjant poruszający się radiowozem na krótką chwilę włączy niebieskie światła i sygnał dźwiękowy.
D. niezwłoczne zatrzymanie pojazdu i kontynuowanie jazdy
Brak niezwłocznego zatrzymania pojazdu i kontynuowanie jazdy to czynność sprawcza omawianego przestępstwa. By do przestępstwa doszło, sprawca musi zrealizować obie te czynności. Jeżeli więc sprawca zatrzyma pojazd, wysiądzie z niego i zacznie uciekać pieszo – nie popełnia przestępstwa – gdyż nie kontynuuje jazdy. Niezwłoczne zatrzymanie pojazdu oznacza zaś, że powinno do niego dojść już w pierwszym momencie, kiedy kierowca zobaczy i usłyszy sygnały nakazujące zatrzymanie pojazdu, pod warunkiem, że będzie możliwe bezpieczne zatrzymanie się.
Czy udział adwokata w takiej sprawie jest konieczny?
Sprawy związane z niezatrzymaniem się do kontroli lub ucieczką przed policją często są skomplikowane i zniuansowane. W przypadku wykroczenia adwokat może odegrać nieocenioną rolę w negocjacjach z sądem co do wysokości kary grzywny (która, jak wspomniano, może wynieść aż 30.000 zł). W sprawach przestępstwa ucieczki przed policją doświadczony obrońca będzie w stanie przeprowadzić analizę, czy w ogóle doszło do wyczerpania znamion przestępstwa przez kierowcę. Pomoc profesjonalisty jest więc tutaj nieoceniona i może uchronić kierowcę przed wieloma negatywnymi konsekwencjami.
